Suy niệm Tin Mừng thứ Ba, tuần XI thường niên
(Mátthêu 5, 43-48)
Có lẽ không ai trong chúng ta lại thích nghe câu này: “Hãy yêu thương kẻ thù!” Bởi vì theo phản xạ tự nhiên, ai làm tổn thương ta thì ta tránh xa, ai ghét ta thì ta ghét lại. Còn ai làm hại ta, ta mong họ phải trả giá. Đó là logic bình thường của thế gian. Nhưng Chúa Giêsu hôm nay lại dạy một điều trái ngược hoàn toàn: “Anh em đã nghe Luật dạy rằng: ‘Hãy yêu đồng loại và hãy ghét kẻ thù’. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: Hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em” (Mt 5,43–44).
- Một lời dạy gây sốc
Nếu chúng ta sống vào thời Chúa Giêsu, lời dạy này hẳn là điều không tưởng. Trong xã hội Do Thái thời đó – cũng như mọi xã hội khác – yêu đồng bào thì dễ, nhưng ghét kẻ thù thì được xem là đương nhiên. Luật Cựu Ước chưa từng ra lệnh ghét kẻ thù, nhưng trong thực tế, người ta chấp nhận điều đó như một phần của cuộc sống. Thế mà Chúa Giêsu không chỉ không cho phép, mà còn ra lệnh yêu kẻ thù. Và không chỉ dừng lại ở cảm xúc: Ngài yêu cầu hành động cụ thể, đó là “cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em.”
Đây chính là một cuộc cách mạng. Không phải cách mạng chính trị, không phải lật đổ một thể chế, nhưng là một cuộc cách mạng nội tâm, xoay chuyển toàn bộ cách nhìn, cách sống, và cách yêu của con người.
- Tại sao phải yêu kẻ thù?
Chúa Giêsu không đưa ra một lý luận triết học dài dòng. Ngài đơn giản chỉ ra mẫu gương: Thiên Chúa. “Vì Thiên Chúa cho mặt trời mọc lên soi sáng kẻ xấu cũng như người tốt, và cho mưa xuống trên người công chính cũng như kẻ bất chính” (Mt 5,45). Nói cách khác, nếu Thiên Chúa không phân biệt đối xử, thì chúng ta – là con cái của Người – cũng được mời gọi sống như vậy.
Lý do yêu kẻ thù không đến từ họ có xứng đáng hay không, mà đến từ căn tính của chúng ta: Chúng ta là con cái của Cha trên trời, và vì thế phải sống giống như Cha mình. Yêu thương không phải là chuyện “có cảm xúc thì yêu”, mà là chọn lựa sống giống Thiên Chúa, chọn yêu ngay cả khi bị tổn thương.
- Yêu kẻ thù: Không yếu đuối, mà can đảm
Thế gian thường cho rằng yêu kẻ thù là hèn nhát, là không dám đáp trả. Nhưng thực tế hoàn toàn ngược lại. Tha thứ và yêu kẻ làm hại mình là một trong những việc khó nhất và can đảm nhất. Phải có sức mạnh từ bên trong, phải có một nền tảng đức tin vững chắc mới có thể làm được.
Nhìn lên Thánh Giá, ta thấy rõ điều này: Chúa Giêsu không đánh trả khi bị hành hạ, không nguyền rủa khi bị sỉ nhục, nhưng đã cầu nguyện: “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm.” Đó là đỉnh cao của tình yêu – một tình yêu không bị điều kiện hóa bởi đối tượng, nhưng phát xuất từ Thiên Chúa và từ tự do của người yêu.
- Sống yêu thương trong thực tế hôm nay
Lệnh truyền yêu kẻ thù không phải là lý tưởng trừu tượng. Đó là điều Chúa Giêsu ra lệnh cho chúng ta – không phải để áp đặt, mà để giải phóng chúng ta khỏi vòng xoáy thù hận.
Trong đời sống hàng ngày, “kẻ thù” có thể là ai? Là người hàng xóm thường xuyên làm phiền, là đồng nghiệp nói xấu sau lưng, là người thân trong gia đình từng gây tổn thương sâu sắc, là ai đó từng phản bội, lừa dối.
Chúa mời gọi chúng ta bắt đầu từ những hành động nhỏ:
– Không nuôi hận trong lòng;
– Không tìm cách trả đũa;
– Dám cầu nguyện cho người ấy;
– Nếu có thể, hãy chủ động làm hoà.
Yêu kẻ thù không có nghĩa là thỏa hiệp với cái ác, nhưng là khước từ trở nên giống kẻ làm ác, là giữ trái tim mình tự do – không bị điều khiển bởi thù hận.
- Trở nên hoàn thiện như Cha
Bài Tin Mừng kết thúc bằng một câu mà thoạt nghe thì vượt ngoài tầm với: “Vậy anh em hãy nên hoàn thiện như Cha anh em trên trời là Đấng hoàn thiện” (Mt 5,48). Chúa không đòi hỏi sự hoàn hảo theo kiểu không bao giờ sai, nhưng Ngài mời gọi chúng ta bước đi mỗi ngày trong hành trình nên giống Cha – một hành trình bắt đầu từ chỗ chúng ta chọn yêu, thay vì ghét; chọn tha thứ, thay vì trả đũa; chọn cầu nguyện, thay vì nguyền rủa.
Kết luận
Lời mời gọi yêu kẻ thù là một cuộc cách mạng mà Chúa Giêsu khởi xướng và chính Ngài đã sống trọn. Ngài không chỉ nói, mà đã hy sinh mạng sống để yêu đến cùng. Chúng ta là môn đệ của Ngài. Nếu muốn trở thành ánh sáng và muối cho đời, thì phải bắt đầu từ chính nơi đau đớn nhất: học cách yêu kẻ thù! Quả là không dễ, nhưng có thể – khi chúng ta để tình yêu Thiên Chúa thấm vào trong từng chọn lựa nhỏ hàng ngày của chúng ta.
Xin Chúa ban ơn để chúng ta đủ can đảm sống điều này – để qua cuộc cách mạng yêu thương của mỗi người, thế giới này bớt đi bóng tối, và ánh sáng Tin Mừng được lan rộng. Amen.
Fx. Nguyễn
